Selen jest kluczowym mikroelementem niezbędnym dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Pełni ważną rolę jako składnik enzymów antyoksydacyjnych, takich jak peroksydaza glutationowa, która chroni komórki przed uszkodzeniem wywołanym przez wolne rodniki. Selen jest również niezbędny w metabolizmie hormonów tarczycy oraz wspiera układ odpornościowy, zwiększając zdolność organizmu do walki z infekcjami. Ponadto, selen może zmniejszać ryzyko niektórych nowotworów, ograniczając mutacje komórek oraz spowalniając ich podział.
Zapotrzebowanie na selen u dzieci i młodzieży*
Przez pierwsze 3 lat życia dzieci średnie zapotrzebowanie dobowe na selen wynosi 17 µg, następnie wzrasta do 23 µg w grupie wiekowej 4-9 lat oraz 35 µg w grupie 10-12 lat. W okresie nastoletnim (13-18 lat) zapotrzebowanie utrzymuje się na poziomie 45 µg.
Zapotrzebowanie na selen u dorosłych*
Zarówno u kobiet, jak i mężczyzn średnie zapotrzebowanie dobowe utrzymuje się na poziomie 45 µg. Wyjątkiem jest okres ciąży i karmienia piersią - zapotrzebowanie kobiet w tym okresie wzrasta odpowiednio do 50 i 60 µg.
Zalecane spożycie selenu - dzieci i młodzież*
U dzieci i młodzieży zalecana dobowa dawka selenu rośnie stopniowo wraz z wiekiem: dla dzieci w wieku 1-3 lat wynosi 20 µg, dla dzieci w wieku 4-9 lat – 30 µg a w przypadku dzieci w wieku 10-12 lat wartość ta wzrasta do 40 µg. Dla dziewcząt i chłopców w okresie nastoletnim (13-18 lat) zalecane dobowe spożycie selenu wynosi 55 µg, podobnie jak u dorosłych.
Zalecane spożycie selenu - dorośli*
Zalecane dzienne spożycie selenu wynosi 55 µg dla dorosłych mężczyzn i kobiet. Kobiety w ciąży powinny zwiększyć spożycie do 60 µg na dobę, natomiast karmiące piersią – do 70 µg, aby zaspokoić potrzeby płodu i noworodka.
Występowanie selenu w żywności
Selen występuje w różnych produktach spożywczych. Do najlepszych źródeł należą podroby, takie jak nerki, oraz żywność pochodzenia morskiego, w tym ryby i skorupiaki. Dobre źródła selenu to także czosnek, grzyby oraz suche nasiona roślin strączkowych. Zawartość selenu w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak mleko i jaja, zależy od jego poziomu w paszy. Najlepiej przyswajalną formą selenu jest selenometionina, występująca w produktach roślinnych, takich jak pszenica, a przyswajalność selenu z tych źródeł wynosi ponad 90%.
* źródło danych: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny; "Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie"; red. M. Jarosz, E. Rychlik, K. Stoś, J. Charzewska; Warszawa 2020
